طرح برق امید را تشریح کرد و با عنوان تخفیف 100 درصد برای کم مصرفان برق موضوع را تشریح کرد و روشن شد که این یک کار حساب شده با مطالعات دقیق است و هدف اصلی آن «اصلاح الگوی مصرف برق» در بستر جامعه ایران است .
در اولین روزهای شهریور 99 بود که دکترحسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران از رایگان شدن برق 30 میلیون نفر از مردم کشور خبرداد. این خبر آنچنان غیر منتظره بود که رسانه ها در ابتدا این خبر را به عنوان برق رایگان برای 3 میلیون نفر ذکر کردند. شاید در این روزها که برخی قیمت ها روزانه افزایش می یابد، برای بسیاری تعجب برانگیز بود که دولت، از دریافت بهای برق حدود یک سوم مردم جامعه صرف نظر کند . اما فردای آن روز رضا اردکانیان وزیر نیرو در نشست خبری ابعاد کاملتری از این موضوع با نام طرح برق امید را تشریح کرد و با عنوان تخفیف 100 درصد برای کم مصرفان برق موضوع را تشریح کرد و روشن شد که این یک کار حساب شده با مطالعات دقیق است و هدف اصلی آن «اصلاح الگوی مصرف برق» در بستر جامعه ایران است . در ایرانی که همه چیز از دلار گرفته تا سکه طلا و خودرو و مسکن، به دنبال واقعی شدن قیمت هاست، آنچه هنوز ارزش واقعی خود را در کشور ندارد، انرژی و در رأس آنها برق است. بررسی ها نشان می دهد که ایران ارزانترین برق جهان را دارد و مدیرعامل توانیر نیز در برنامه تلویزیونی با ارائه آمار و ارقامی رسمی بر این موضوع صحه گذاشت. اما یکی از اصلی ترین سوالات این طرح این است که در شرایطی که اقتصاد برق در ایران نیاز به ترمیم دارد و در مقابل، باوجود تورم بالا، برق فقط 7 درصد تعرفه خود را برای مشترکین درسال جدید اضافه کرده است، چگونه وزارت نیرو به تخفیف 100 درصدی برق کم مصرفان رضایت داده است؟ پاسخ این سوال کلیدی را می توان در سخنان وزیر نیرو پیدا کرد. دکتررضا اردکانیان در افتتاح سراسری طرح های بخش توزیع برق کشور عنوان کرد : منابع مالی طرح برق امید از محل صرفه‌جویی‌های صورت گرفته به منظور تولید برق برای پوشش پیک مصرف در هر سال تامین خواهد شد.اردکانیان با بیان اینکه تدارک دیدیم در ماه‌های باقی مانده دولت یازدهم ۱۰ درصد از کل مصرف برق خانگی کاهش یابد اشاره کرد: امسال نه تنها خاموشی نداشتیم بلکه انرژی بیشتری نیز عرضه شد؛ به طوری که در بخش صنعت بیش از ۱۱ درصد و بخش کشاورزی بیش از چهار درصد انرژی بیشتر دریافت کرد. حائری معاون برق وزیر نیرو نیز طرح "برق امید" را نوآوری جدید صنعت برق عنوان کرد که در ارتباط منطقی با برنامه های مدیریت مصرف و کاهش تلفات و تکمیل کننده این برنامه هاست و منافع ملی و توسعه اقتصادی کشور را تضمین می‌کند.
یادداشت ها نظر نویسنده است و درج آن در وب سایت برق امید به منظور اشتراک گذاری نظرات خبرنگان و نخبگان کشور در این خصوص است. نظرات خود را در بخش انتهای این صفحه درج فرمایید.
با تحلیل این سخنان می توان نتیجه گرفت هدف اصلی از اجرای طرح برق امید ،توجه به اصلاح الگوی مصرف برق با تمرکز بر مصرف بهینه در بخش خانگی است که اجرای آن می تواند در درازمدت منجر به بهبود اقتصاد برق و استفاده درست از منابع کشور گردد. مطابق اطلاعات رسمی شرکت توانیر به عنوان متولی اصلی تأمین و توزیع برق در ایران در سال 1399 ،بهای برق در بخشهای مختلف مصرف کننده به صورت متوسط حدود 800 ریال بر کیلووات ساعت بوده است. نکته مهم تر آنکه قیمت فروش برق در ایران از هزینه تمام شده تولید آن پایین تر است . مثلا وزارت نیرو برق مورد نیاز خود از نیروگاه های خصوصی در قالب خرید تضمینی را با میانگین عددی معادل 3500 ریال خریداری می نماید و در مورد خرید تضمینی برق از نیروگاه های تجدید پذیر این عدد بسیار بالاتر و بیش از 10هزار ریال می باشد. اما دراین سالیان، شرایط اقتصاد جامعه به گونه ای بوده است که دولت نتوانسته مجوز واقعی سازی قیمت برق معادل بهای تمام شده را از نهادهای قانون گذار اخذ کند و از طرفی وزارت نیرو به دلیل نیاز طیف گسترده ای از مردم جامعه به خدمات آن ، از سر انصاف با مردم بوده است اما همزمان، مجموعه برق، بخش زیادی از توان و توجه خود را به تشویق مصرف کنندگان بر استفاده بهینه و درست از انرژی برق متمرکز کرده و تلاش داشته مردم جامعه به اهمیت برق و سختی های تأمین و انتقال توزیع آن آگاه شوند. بررسی هانشان می دهد ایران به لحاظ مصرف سرانه برق و نیز به لحاظ شدت انرژی در جایگاه مناسب و قابل قبولی قرار ندارد/ همچنین بررسی روند تولید سرانه حقیقی و مصرف سرانه برق در سال های اخیر در ایران نشان می دهد مصرف سرانه برق همواره روندی صعودی و رو به رشد با شیب زیاد داشته اما مطابق با آمار ارائه شده وزیر نیرو ،در دو سال اخیر، شدت مصرف انرژی کاهش یافته و رشد سالانه برق هم به میزان یک درصد کنترل شده است. سهم حدود 35 درصدی فروش انرژی برق در بخش خانگی نشان از بالا بودن مصرف برق در این بخش است که نیاز به استفاده از سیاستهای مدیریت تقاضا را در بخش مصرف کنندگان خانگی در کنار بخش تولیدی اجتناب ناپذیر می کند.در بحث الگوی مصرف همچنین باید به شدت بالای ناهموار بودن الگوی مصرف در فصول مختلف سال در ایران به عنوان نکته ای حائز اهمیت بسیار اشاره کرد. مطابق آمارهای منتشر شده توسط وزارت نیرو و شرکت توانیر در سال 1398 ،اختلاف حداکثر مصرف تابستان و زمستان در روز حداکثر پیک ، نزدیک به 40 درصد بوده است که رقم قابل توجهی می باشد. و اصلی ترین زیان کشور در این حوزه ، حبس سرمایه های عظیم کشور برای ایجاد و نگهداشت بخش تولید برق است که صرفا بتواند نیاز مصرف در چند روز گرم سال را تأمین کند که بیشترین مصرف آن ، بارهای سرمایشی در بخش خانگی است.
هدف اصلی از این طرح تمرکز بر اصلاح الگوی بهینه برق در بخش خانگی است که با مدل تغیر رفتار اجتماعی ،مردم تشویق می شوند که به سمت مصرف بهینه حرکت کنند و از مزایای آن بهره مند شوند.
تغییر رفتار مصرفی خانوارها و همچنین تغییرات در الگوهای مصرف برق در بخش تولیدی هرچند امری ضروری است اما عموما در کوتاه مدت به استثنای اتخاذ سیاست های قهری مانند اعمال سهمیه بندی ها منجر به کاهش مصرف نهادینه در جامعه نخواهد شد و تغییر الگوهای تقاضا، عموما نیازمند استمرار سیاست ها و در نظر گرفتن زمان بلندمدت به منظور مشاهده اثربخشی آنهاست. حال وزارت نیرو با اعتماد به تیم مدیریت کنونی حوزه برق که توانسته است با برنامه ریزی درست و اجرای برنامه های متنوع مدیریت بار، دوسال پیوسته یعنی سالهای 98 و 99 از دوره اوج مصرف تابستان موفق عبورکند ، «طرح برق امید» یا تخفیف صددرصدی برای کم مصرفان را در مرحله اجرا دارد . هدف اصلی از این طرح تمرکز بر اصلاح الگوی بهینه برق در بخش خانگی است که با مدل تغیر رفتار اجتماعی ،مردم تشویق می شوند که به سمت مصرف بهینه حرکت کنند و از مزایای آن بهره مند شوند. محمد حسن متولی زاده مدیرعامل توانیر معتقد است این طرح با همکاری مردم شکاف بین مصرف برق در بخش غیر مولد خانگی با مصرف برق در بخش تولید صنعتی را اصلاح می کند. به بیان دیگر مردم با مصرف درست برق که در این طرح با آموزش و آگاه سازی محقق خواهد شد ظرفیت موردنیاز بخش صنعت که موجب رونق اشتغال و بهبود تورم می شود را ایجاد می کنند و اینگونه سرمایه های ملی نیز در جای درست به مصرف می رسد . براساس وضع موجود، رشد مصرف برق در هر دو بخش خانوارها و بخش تولیدی، تقریبا 4800 مگاوات متوسط سالانه است که میلیون ها دلار سرمایه گذاری در هرسال مورد نیاز است. در کنار تحلیل های فوق به خوبی می توان نتیجه گرفت همزمان با لزوم اتخاذ سیاست های مدیریتی صحیح در سمت عرضه و در نظر گرفتن منابع تامین مالی به منظور پایداری اقتصاد برق ، باید به صورت ویژه به بعد دیگری از صنعت برق که مدیریت صحیح سمت تقاضا و استفاده از مشوق های موثر برای ترغیب مشترکان خانگی به استفاده درست از برق است توجه داشت. موضوعی که وزیر نیرو با تعبیر مدیریت توأمان عرضه و تقاضا از آن یاد می کند. طرح امید اگر به درستی اجرا شود می تواند نوید بخش تحولی در فرهنگ بهره وری انرژی در کشور باشد. موضوعی که سالها پیش باید آغاز می شد اما شروع آن در این زمان هم مغتنم است و بسیاری امید به نتایج آن دارند.
نویسنده یادداشت : شرکت توانیر- ابوذر صالحی
